Улан Баатр: хүвлвр хоорндк йилһән
Аһулһнь уга кегдлә Аһулһнь немгдлә
б The file Image:Central_tower.jpg has been removed, as it has been deleted by commons:User:INeverCry: ''Per commons:Commons:Deletion requests/File:Central tower.jpg''. ''Translate me!'' |
Ясврин тәәлвр уга |
||
6-гч мөр:
|image_seal = Mn coa ulaanbaatar.png
|image_flag= Mn flag ulaanbaatar.png
|name =
|official_name =
|native_name = Улаанбаатар
16-гч мөр:
}}
'''
Монгол улсын зүүн хойшоо хэлбийсэн төв этгээдэд [[Төв (аймаг)|Төв аймгаар]] хүрээлэгдсэн ба [[Туул гол|Туул]]-[[Сэлбэ гол|Сэлбийн]] бэлчирт, дунджаар далайн түвшнээс дээш 1310 м өндөрт оршдог. Эдүгээ цагт зөвхөн засаг захиргааны төв төдий бус, [[эдийн засаг]], [[аж үйлдвэр]], [[боловсрол]] зэргээр бүхий л салбарын барьцашгүй зангилаа газар юм.
27-гч мөр:
=== Гадаадад ===
[[Европ]]т нийслэлийн нэр түгэхдээ [[Орос хэл|Орос кирилл]] бичигт ө,ү үсгүүд байдаггүй, урт эгшигийг ганцаар бичдэг заншил болон Монгол бичгийн а,э эгшгүүд, ө,ү эгшгүүд адилхан бичигддэг гэх мэт олон шалтгаануудаас яг зөв авиагаар галигчлагддаггүй байсан юм. Өргөө гэдгийг галигчлахдаа ''Урга'' (Urga), Хүрээ гэдгийг галигчлахдаа ''Күрэн'' (Kuren) , Улаанбаатар гэдгийг галигчлахдаа ''
1911 он хүртэл [[Чин гүрэн|Чин гүрний]] үеээс хэрэглэгдэж асан [[Хятад хэл]]ээрх ''Күлүн'' (уламжлалт ханз: 庫倫; хялбаршуулсан ханз: 库伦; Хүрээ-с үүдэлтэй) нэр байжээ. 1949 он хүртэл Хятадад энэ хэвээр нэрлэгдэж байсан бөгөөд [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ад одоо Улаанбаатарыг галиглаж ''Вүланбатуо'' (Wūlánbātuō, 乌兰巴托) нэрийг хэрэглэж байна. Харин [[Тайвань]] дахь [[Бүгд Найрамдах Хятад Улс]] саяхан болтол Монголыг албан ёсны бүрэлдэхүүнээ гэж үздэг байсан бөгөөд Күлүн нэр нь зарим тохиолдолд хэрэглэгддэг.
37-гч мөр:
Түүнээс хойш [[Монголчууд]] нэгдмэл байдалгүй болоод нүүдлийн иргэншилд бүрэн шилжиж, хот байгуулах завдалгүй дотоод, гадаадад тэмцэлдэн байлдацгааж байсанаас үүдэн, амарлингуй байдлыг дэлгэрүүлэхээр 16-р зуунаас [[шарын шашин]]д сүсэглэснээр Монголд сүм хийдүүд баригдаж эхэлсэн юм. Ингэснээр Монголчуудын хот, хүрээ цогцлоох идэвх сэргэж, анхлан [[Абатай сайн хаан]] Хархорум хотын бууринд [[Эрдэнэ зуу хийд]]ийг босгожээ.
[[Түшээт хан Гомбодорж]]ийн хүү [[Занабазар]]ыг анхны [[Жавзандамба хутагт|Богд Жибзундамба]] хутугтаар өргөмжлөн 1639 онд одоогийн [[Өвөрхангай]] аймгийн Бүрд сумын нутаг дахь [[Ширээт цагаан нуур]] гэдэг Өргөө цогцлоожээ. Ингэж нүүлгэхдээ Эрдэнэ зуу хийдийн доторх мөнхийн галтай Баруун өргөөг нүүлгэн гаргаж Занабазарын өргөөтэй нэгдүүлж Ширээ цагаан нууранд
1756 онд анхны шашны сургууль болох "Цаниг" байгуулагдсан бөгөөд 1786 оноос манж амбанд [[Сэцэн хан]], [[Түшээт хан]] хоёр аймгийг хариуцуулах болсон зэрэг олон шалтгаанаас Их хүрээ суурьших шаардлагатай болжээ. 1780-1870 оны хооронд 70 гаруй суурин сүм, дуган, ялангуяа өнөөгийн [[Гандантэгчэнлин хийд]] 1809 онд баригджээ. 1861 онд [[Оросын эзэнт гүрэн|Оросын]] консулын газар байгуулагджээ. Хүрээний хүн ам нэмэгдсээр 1910 онд 50 мянга болжээ<ref> Ориго.мн сайтын мэдээлэл: [http://origo.mn/24tsag/2006/01/10/1718 Өргөө-Улаанбаатар хот]</ref>.
53-гч мөр:
== Газар зүй ==
Улаанбаатар хот нь [[Хэнтийн нуруу]]ны урд үзүүр болох [[Баянзүрх уул|Баянзүрх]], [[Богд хан уул|Богд хан]], [[Сонгино хайрхан уул|Сонгино хайрхан]], [[Чингэлтэй хайрхан уул|Чингэлтэй хайрхан]] уулсаар зүүн, урд, баруун, хойд талаараа тус тус хүрээлэгдсэн бөгөөд [[Туул гол|Туул]], [[Сэлбэ гол|Сэлбэ]] голуудын бэлчир хөндийд байрладаг.
Нийт 4,704.4 м.кв нутагтай.
| |||
