Китдин Улус Орн: хүвлвр хоорндк йилһән

Аһулһнь уга кегдлә Аһулһнь немгдлә
121-гч мөр:
Делкән хамгин кезәңк туужта орн-нутгудин негнь Китд болҗана. Кесг зун җилин туршарт Китдин хаадуд хам-хоша бәәх орн-нутгудиг эврәннъ күчнд орулхар седҗәлә. Манҗуриг, Моңһлмудин, Зүн һарин, Кашгарин, Төвдин зәрм Һазрмудыг эзлҗ авад, эврәннь орн-нутган өргҗүлсмн.
 
Болв XIX зун җиләс авн Англь, Японь, Германь болн нань чигн орн-нутгуд Китдиг эврәннь медлдән орулхар седҗәлә. Китд улс эн даҗрачнриндаҗрачнарин өмнәс кесг дәкҗ ноол-дандбосла. Синьхайск революц (1911–1913 җилмүд) монархиг уга кеһәд, Китд Респуб-ликиг зарлла.
 
1937–1945 җилмүдт Японь Китдиг даҗрхин кергт, дә босхла. 1945 җилд со-ветск церг Японя Квантун әәрмиг хамх цокад, Манҗуриг сулдхла. Японь эврәннь капитуляции тускар зарлла. Советск цер-гин командовань Китдин улсин әәрмд япон трофейн зер-зевиг бәрулҗ өглә. Тиим ке-вәр Китд ңутгт олн улсин революц диилвр бәрхин төлә сән таал тогтагдла.
139-гч мөр:
Орн-нутгин политическ бәәдл-җирһлд урдк кевәр һоллгч чинриг Китдин Комму-нистическпарть зүуҗәнә. Энүг 1921 җилин така сарин 1 шиңд бурдәлә. 1991җилин то-дигәр партии ханьд 50,32 сай гешүн бәәлә. Сүл ик сольврмудын цагла чигн Коммунис-тическ парть күчән барҗахш. Орн-нутгт болҗах ик политическ боли хамгин түрүнд экономическ сольврмудыг чадмгар һардҗа-на.
 
Энүнә үүлдвриг бурушаҗах баһчудын чидлмүд орн-нутгт бәәсн болв чигн, ода деерән эднд бәәдлиг сольх арһ уга болҗана. Ода деерән партии лидермүд орн-нутгин өдгә цагин бәәдлиг һартан бәрҗәнә. Экономическ ик сольврта политикиг коммунистнр ик урдаснь күцәснә ашт орн-нутгт тиим бәәдл тогтв. Делкәд учрҗах демократическ сольврмудыгсольврумудыг Китдин коммунистнркоммунистинр Советск Союзин коммунистнрәс урдаснь медҗ тодрха керг-үүлдвр күцәлә. Орн-нутгин эконо-микин бәәдлиг ясрулхин кергт Дэн Сяопине селвгәр һазадын капитал орн-нутгт промышленностин кесг халхд өргәр олзлдг болв. Сул экономическ зонмуд өргәр бүрдәгдҗәлә. Советск Союзд болхла тер цагла хуучн йосн нам түрун ишкдлән эн туст кеһәд уга билә. Тиигәд Һазадын капиталыг олзлсна, эврәннь экономикой оңдарулсна ашт Китд ард хоцрлһнас болн революционн ик сольврмудас гетлгв. Хуучн йосн ормдан үлдв.
 
Коммунистическ партии Генеральн сег-лөтрин үүлиг ода Цзян Цземинь дааҗана. Энүнлә дегц эн КУР-ин цергә советин ах-лачнь болҗана. Тегәд цергә күчн чигн ком-мунистнрин һарт бәәхмн болҗана.
145-гч мөр:
1987 җилин хулһн сарин чилгчәр КПК-н XII съезд болла. {{күн|285}} ханьта шин ЦК-г эн суңһв. {{күн|200}} ханьта селвгчнрин цутхлң комиссь энд суңһла. ЦК-н Политбюрон ханьд {{күн|18}} орҗана. Дисципли бүрткдг цутхлң комиссь партьд бас бәәнә. Тегәд коммунистнр урдк кевәр дисциплнд һол оньган өгдг болҗана, үлу үг келх зөв уга. Тегәд орн-нутгт буржуазн гиҗ келҗ болх зәрм партьс бөөсн болв чигн, эврәннь һоллгч зокалмудас коммунистнр хаһцҗахш. Талдан халәцтә партиг эдн цагин некврлә ишкдл бәрҗ тесдг болҗана.
 
"Буржуазн" партьсн тоод Китд нуггт демократь делгрүллһндделгурүлуһнуд дөң болдг ассоциац, Китдин демократическ лиг, Тайваня демок-ратическ автономин лиг. Гоминьдана рево-люционн комитет үнн-чик бәәдлин Китдин парть болн нань чигн зәрм җисәд үулдҗәнә. Болв орн-нутгин политическ бәәдл-җирһлд эднә зүүҗәх чинрнь йир баһ. Китд парла-ментин ханьд һаллгчдан коммунистнр бәәнә. Талдан партьсин элчнриг терүнә ханьд кезә орулхмб?
 
Тер мет Китдин олн улсин политическ селвлцәнә совет орн-нутгг 1949 җиләс авн үүлдҗәнә. Энүнә ханьд олн зүсн демократическ партьс, олна организацс, олн зусн келн-әмтнә элчнр, тер мет һазадын орнд бәәх китд улс орҗана. Советин ахлачнь КПК-н нертә үүлдәч Ли Җуйхань болҗана.