|
== Орн-нутугин тогтац ==
Алвын-йосна тогтацин тускар келхләкелхелә, Немшин Орн Нутугин Ниицәнд 16 Танһч (Land) бәәнә, тер тоод Берлин онц һазар гиҗ тоолгадна. Һазрамуд округар (Regierungsbezirk), округуд-райодар (Kreis), райод болхала, хамцүдәр (Gemeinde), хувагдна. 16 һазрмуднь иим нертә: Баварь (Bayern), Баден-Вюртемберг (Baden-Württemberg), Берлин (Berlin), Бранденбург (Branderburg), Бремен (Bremen), Гамбург (Hamburg), Гессен (Hessen), Мелкленбург - Өмнк Померань (Mecklenburg-Vorpommern), Дора Саксонь (Niedersachsen), Райланд Пфальц (Rheinland-Pfalz), Саар (Saarland), Саксонь (Sachsen), Саксонь-Анхальт (Sachsen-Anhalt), Ар үзгин Райн-Вестфаль (Nordrhein-Westfalen), Тюрингий (Thüringen), Шлезвиг-Гольштейн (Schleswig-Holstein).
Тиигәд аштань ухан-тоолврта, улс-йоста хәләц диилв. Ямаран чигин орн-нутугиг хуваҗ болшго. 1949 җилд болхлаболхала Англь, Франц болн США эзлҗәсн һазрин зонд ФРГ, советин радянин цергүд эзлҗәсн һазрт ГДР тогтагдла. Деед үзгин Бердин болх-лаболхала эврә зөвтә йосна һанц болҗ. Нарт делкән онц бәәдл-дүрнь авад бәәлә.
Болв Радян Советск Союзд учрҗасн улс-йоста йовцс Европд чигнчигин үлмәһән күргв. ГДР-т, Румыньд, Чехословакд болн нань чигин орн-нутгудт тенд йос залҗасн диг-дараг бурушалһна йовдлмуд учрла. Терүнү ашт ГДР болн ФРГ хоорнд хәрлцән оңдарулгдла. Her орн-нутгнутуг болхар бәәснбәәсын чидлмүд хамцуллһна җисәг делгерүлҗәлә. Тегәд 1990 җилин хөн сарин 18-д ФРГ болн ГДР хоорнод валютн, экономическ болн социальн ниицә тогталһна туск бооцан батлгдв. 1990 җилин така сарий 1 щинд эн бооцан үүлдвртүүлдүврүт орв. Ноха сарин 31-д "Негдлһнә туск бооцан' батлгдв. Энд деед германя һоллгч закана 23-ч статьян ул деер ГДР-иг ФРГ-ла ниилүллһнә диг-даран батлгдвбатлагдав.
Ашлгч үгән хойр орн-нутгиг тогтасн орн-нутгуд-дииләчнрдииләчнtр келх зөнтә бәәсмин. Тегәд 1990 җилин хулһнхулһан сарин 1 шинд Москвад[[Москва]]д СССР, США, Англь, Франц болн хойр германск орн-нутгиннутугин хоорнд Германя туст төриг күццднькүцүцдень хаһлснахаһласна туск Бооцанд һар тәвгдв. Удл уга, 1 990 җилин хулһан сарин 5-д энүг ФРГ-н бундесратбундестаг таасв.
Ода ФРГ-д 1949 җилин хөн сарин 23-д батлснбатласан Цааҗн БичгБичиг үүлдҗәнә. 1954, 1956 болн 1990 җилд энүнд нем-рмүд орулгдлаорулгадла.
ФРГ-д закз тогтагч болн күцәгч йосна хоорнд цүүгән һархщһархаш. Энд бат диг-даран тогтасан бәәнә, терүг арвад җилмүдин туршарт сольврсольвар угаһар закана зөвд орҗ күцәҗәнә. Мана таңһчдтаңһчед тиим бәәдлбәәдел тогтснтогтасан болхлаболхала, эдл-ахун болн экономическ политикин кесг төрмүдиг биднбидын сәәнәр болн түргвртүргувар хаһлххаһлах биләвидн.
ФРГ-д орн-нутг толһачнь федеральн ахлач болҗана. Шишлиң холван хурал кеһәд (Вundesversammlund) ахлачиг 5 җилин болзгт суңһна. Шинәс энүг зуг нег дәкҗ суңһҗ болхаман. Федеральн хуралыг бундес тагин ахлач цуглулна, эн хуралын ханьд бундестагин депутатнар болн ландатагкуд (һазрмудынһазрамудын парламентмуд) суңһуҗах әдл тоота гешүд орна. Кемр президент гемин зүүләр аль нань чигн учрар эврәннь үүлән дааҗ эс чадхала, эс гиҗ өңгөрхәлә, ахлачин күцүц зөвиг бундестагин ахлач куцәнә.
Зака тогтагч йосиг парламент күцәнә. Эн хойр палатас: бундестагас болн бундестагас тогтана. Бундес-тагиг орн-нутугин олн-әмтын 4 җилин болзагат суңһуна. Ут туршатан 662 депутат бундестагт орна. Депутатнрин өрәлнь сүңһврин округудар шуд дууһан өглһнәөглеһнә эв-арһар суңһугдана, наадк өрәлнь болхала, һазр болһнас өгчәх партийн спискүдәр суңһугдана.
БундесратинБундестагин депутатнриг һазрмудын заалтс
эврәнньэврәнень ханяс 4 җилин болзагат шииднә.
Күцәгч йосиг федеральн заалт күцәнә, энүнә толһачнь холван канцлер болҗана. Холван канцлериг президентин селвгәр бундестаг эврәннь дууһин ик зууһар суңһна. Министрмүдиг болхла ахлач холван канцлерин селвгәр шииднә.
ҺазрҺазар болһндболһанад эврәннь цааҗн бичиг, хурал болн заалт бәәнә
Орн-нутгиннутугин тогтацань тиим. Зөвәр амр. Государствин Девлет өмн бәәх төрмүдиг парламент болн правительств ода деерән сәәнәр күцәҗәнә. Федеральн президентин үүлиг ода Рихард фон Вайцзекер (ХДС) күцәҗәнә. Энүг 1989 җилин хөн сарин 23-д суңһла. Эн хойрдад эн өөдән үүлд орҗана. УрдньУрдунь тиим йовдл 1984 җилд учрла.Президент Христианск-демократическ Парламентин ханьд орҗах бундестагиг 1990 җилин бар сарин 2-т суңһла. Бундестагин партийн ханин тускар келхләкелхелә, энд деер заагдсарзаагдесар ХДС түрүн ормд йовна. Эн партин ахлачнь ода бәәх федеральн канцлер Гельмут Коль мөн. Эн парть 1945 җиләс авн үүлдҗәнә.
Хойрдгч ормд Германя Социал-улс-йосна парть йовна. БундесгагдБундестагд эн 239 орм эзлҗәнә. ФРГ-Д эн 1946 җилд бүрдәгдлә, Энд 950 миңһн гешүн бәәнә. Энүнә ахлачнь Ханс Йохен Фогель. Ут -турштан зурһан партин элчнр бундестагин депутатнр болҗана. Бундестагд 662 депутат үүлдҗәнә.
Хуралын бас нег палат-бундесратдбундестагд — 68 депутат. Ахлачиг эңд җил болһн суңһна.
== Эдл-аху, келн ==
| 