|
}}
'''Ниxуудин НутугНутг''' — '''日本''', Nippon (Nihon) гидг орн-нутугнутг [[Номһн дала|Номһн далан]] деед үзгт, Азин дорд үзгин көвәд баг арлмудыг эзлҗәнә. Теднәс хамгин икнь — Һоншу, Һоккайдо, Кюшу, Шикоку болҗана. Тер мет үүрмугүүрмг олн араларл эн орн-нутугиннутгин һазриг тогтаҗана. Эзлҗәх һазрин аһунь 37215 дөрвлҗн километр болҗана. 1990 җилд кесн то-дигәр
орн-нутгт өдгә цагатцагт 123,6 сай күн бәәнә. Тиим кевәр '''Ниxуудин Нутг''' Азин хамгин ик орн-нутгудын тоод орҗана.
Тер мет хамгин өөдән делгрлттә государствин негнь эн болҗана. Орн-нутгин хотл балһснь — Токио. Энд 11680 миңһн күн бөәнә. Тиим кевәр эн бас делкән хамгин ик балһсна негнь. Ниxуудин НутугинНутгин экономическ ик делгрлтин темдгнь тер болҗана. Промышленностин олн предприятьмүд энд негдулгдсн бәәнә.
Ниxуудин Нутгин административн хувалһанахувалһна тускар келхеләкелхлә, энд 47 префектур (pkefecture, todofunken) йилһигделәйилһгдлә. Тер тоод хотл балһсн Токион префектур болн 1972 җиләс авн Окинаван префектур. Ик балһсна хойр префектур — Киото болн Осака. Префектурмуд әәмгүдт хувагдна. Хоккайдо арл болхла онц административн область болҗана, энүнэ ханьд 14 округ орҗана.
Орн-нутгин йосна келнь — Ниxуудин келн болҗана. Ода эврәннь келнә тоомсриг өөдлүллһнд Ниxуудин Нутгд ик оньг өгчәнө. Хамгин түрүнд эврәннь келән йилһән сәәнәр медх кергтә гиҗ энд тоолна. Назадын кел дасад чигинчигн керг уга гисн тоолвр энд бас бәәнә. Делкәд маднла сән хәрлцә бәрхәр бәәхлә, Ниxуудин кел дастха гиҗ энд санна. Орн-нутгин экономическ болн политическ ик күчнә темдгнь тернь бас болҗахгов.
Мөңгнә единицнь — йен, тернь 100 сенамд хувагдна. Ода иена тоомсрнь нарт делкөн рынкд өсәд йовна, эннь орн-нуттин тегш политическ болн экономическ делгрлтин темдгнь болҗана. Болв Ниxуудин Нутгин бизнес-менмүдт эн йовдл таасгадҗахштаасгдҗахш. Иена тоомсрнь, үн өсхлө, теднө орунь баһрдг болҗана.
Кезәнәс нааран Ниxуудин НутугинНутгин император толһалдг билә. Тер авьясавъяс эндерэндр өдр күртл бәәнә. Ода күртүлкүртл государствин девлет толһачнь император болҗана. Йир дән Ниxууд эврәннь авъястан ик итклтә улс болҗана. Кезәңк авъясмуд ода күртл чаңһар күцәгднә. Императорин ширә деер хаана өрк-бүлин залу улс үй залһад сууна. Болв Конституцас иштәһәр императорин үлмәд цуг йосн өггдхш. Государствин кергүдлә залһлдата цуг төрмү-диг император министрмүдин кабинетлә селвлцәд, тедниг зөв гихлә, күцәнә. Яһад гихлә цуг кергүдин туст министрмүдин кабинет даавратадааврта болҗана.
Зака тогтагч хамгин ах орган болхалаболхла парламент болҗана. Энүнә ханьд хойр палат бәәнә. Тернь элчнрин болн селвгчнрин палатмуд болҗана. Ниxуудин Нутгд элчнрин палатыг дора гиҗ нерәднә, селвгчнрин палатыг болхла деед гиҗ келнә. Тиим кевәр закадын проектмүд туруләд элчинринэлчнрин, дәкәд селвегченринселвгчнрин палатд зөвшәрлһнә төлә орулгдна.
Элчнрин палатд 512 депутат бәәнә. Ода болхла суңһврин системин реформ ухалҗ һарһгдсн бәәнә. Энүгәр депутатнрин тоог 512-е авн 471 күртл хаслһн хәләгдҗәнә. Эн палатын депутатнриг 4 җилин болзгт суңһна.
СелвегченринСелвгчнрин палатд болхалаболхла 252 гешүн орна. Эдниг 6 җил болзгтаһар суңһна. Тер тоод 152 гешүниг префектурмудас суңһна, дәкәд 100 гешүг болхла ирлцңгү элчллһнә системәр цуг орн-нутгас суңһна. Селвгчнрин палатын хань 3 җил болһанболһн өрәлднь шинрүлгднә.
Дууһан нуувчар өгәд цуг олна шуд суңһврин ул деер хойр палатыг суңһна. Кемр парламентин хойр палатын депутатнр ик зууһар шин закана проектиг таасҗ дөңнхлә, терүг батлна. Тедн хоорнд ямр нег закаһар зүткән һарад бәәхлә, сүл үгиг элчнрин палат келхмн болҗана.
Премьер министр кен министр болхинь шииднә. Эн саамд министрмүдин ик зунь парламентин гешүдин тооһас болх зөвтә. Министрмүдин кабинет парламентин өмн дааврта болҗана.
Сүл цагт Ниxуудин НутугинНутгин экономическ бәәдл-җирһлд тегш бәәдлиг эвдҗәх олн зүсн йовдл һарад бәәнә. Тегәд правительств чигинчигн сольгдв.
Йирдән болхла Ниxуудин НутугНутг конституционн монархий болҗана. Орн-нутугиннутгин парламент 1946 җилин август сарин 26-д батлсн Конституц ода үүлдҗәнә. 1947 җилин май сарин 3-д эн күчндән орла.
Ода Ниxуудин НутугинНутгин император Акихито толһаҗана. 1989 җилин туула сарин 7-д эн хаана ширә деер залрв. Эн байрт нерәдсаннерәдсн керг-үүлдүварүүлдвр 1990 җилин ноябрь сарин 12-т болла.
| 