Ниицәтә Немшин Орн: хүвлвр хоорндк йилһән

|Хальмг нерәдлһн = Немшин Орн НутгНутуг

Эн орн-нутгнутуг делкән тууҗд болн өдгә цагт эврәннь ончтаончата орман эзлҗәнә. Делкән хамгин делгрлттәделгерлететә тавнтавын орн-нутгиннутугин тоод Германь орҗана, цаг ирвәс энүнә чинрнь болн күчнь өөдләд йовна. Өөрхн иргчд делкән лидерин тоод дәкнәс эн һарх гиҗ Немш тоолҗана.

Германь Деев үзгин Европин хамгин ик государствсингосударствесин негньдевлетсин негинь, ФРГ болнболын ГДР 1990 җилин хулһнхулһан сарин 3-д негдснә хөөн энүнә эзлҗәх һазрин аһунь 357 миңһн дөрвлҗн киломерт болҗана. Энд бәәдгбәәдег әмтнә тонь 1990 җилин то-дигәр 78,7 сай күүнд күрчәнә.

Орн-нутгиннутугин хотлхотол балһснь Берлин болҗана. Берлинд 3,2 сай күн бәәнә (1990 җил). Болв ода деерән Берлин йоста хотлхотол болад уга, яһад гихлә правительств өдгә цагтцагат Боннд (ФРГ-н урдк хотл балһснд) бәәршлҗәнә. Эн балһсн дегәд ик биш. 1989 җилин то-диһәр энд 286,8 миңһн күн бәәлә. Тегәд орн-нутгин государствин болндевлетин болын экономическ политик Бонн балһснас күцәгдҗәнә.

Берлинд бохлабохала правительствин учрежденьсин төлә бәәрн йилһгдҗәнәйилһигдҗәнә, гермүд тосхгдҗанатосхугдаҗана. Тегәд бүклдәнбүклудән Берлинүр нүүлһнә төр иргч тавн-арвн җилд йостаһар күцәгдх гиҗ тоолгдҗана.

== Орн-нутгиннутугин тогтац ==

АлвнАлвын-йосна тогтацин тускар келхләкелхелә, Немшин Орн НутгинНутугин Ниицәнд 16 Танһч (Land) бәәнә, тер тоод Берлин онц һазрһазар гиҗ тоолгднатоолгадна. ҺазрмудҺазрамуд округар (Regierungsbezirk), округуд-райодар (Kreis), райод болхлаболхала, хамцүдәр (Gemeinde), хувагдна. 16 һазрмуднь иим нертә: Баварь (Bayern), Баден-Вюртемберг (Baden-Württemberg), Берлин (Berlin), Бранденбург (Branderburg), Бремен (Bremen), Гамбург (Hamburg), Гессен (Hessen), Мелкленбург - Өмнк Померань (Mecklenburg-Vorpommern), Дора Саксонь (Niedersachsen), Райланд Пфальц (Rheinland-Pfalz), Саар (Saarland), Саксонь (Sachsen), Саксонь-Анхальт (Sachsen-Anhalt), Ар үзгин Райн-Вестфаль (Nordrhein-Westfalen), Тюрингий (Thüringen), Шлезвиг-Гольштейн (Schleswig-Holstein).

Тиигәд аштньаштань ухан-тоолвртатоолварта, улс-йоста хәләц диилв. Ямаран чигнчигин орн-нутгигнутугиг хуваҗ болшго. 1949 җилд болхлаболхала Англь, Франц болн США эзлҗәсн һазрин зонд ФРГ, советин радянин цергүд эзлҗәсн һазрт ГДР тогтагдла. Деед үзгин Бердин болх-лаболхала эврә зөвтә йосна һанц болҗ. Нарт делкән онц бәәдл-дүрнь авад бәәлә.

Болв Радян Советск Союзд учрҗасн улс-йоста йовцс Европд чигнчигин үлмәһән күргв. ГДР-т, Румыньд, Чехословакд болн нань чигнчигин орн-нутгудт тенд йос залҗасн диг-дараг бурушалһна йовдлмуд учрла. Терүнү ашт ГДР болн ФРГ хоорнд хәрлцән оңдарулгдла. Her орн-нутгнутуг болхар бәәснбәәсын чидлмүд хамцуллһна җисәг делгрүлҗәләделгерүлҗәлә. Тегәд 1990 җилин хөн сарин 18-д ФРГ болн ГДР хоорндхоорнод валютн, экономическ болн социальн ниицә тогталһна туск бооцан батлгдв. 1990 җилин така сарий 1 щинд эн бооцан үүлдвртүүлдүврүт орв. Ноха сарин 31-д "НегдлһнәНегделһенә туск бооцан' батлгдвбатлагдав. Энд деед германя һоллгч закана 23-ч статьян ул деер ГДР-иг ФРГ-ла ниилүллһнә диг-даран батлгдвбатлагдав.

Ашлгч үгән хойр орн-нутгигнутугиг тогтаснтогтасан орн-нутгуд-дииләчнрдииләчнtр келх зөнтә бәәсмнбәәсмин. Тегәд 1990 җилин хулһнхулһан сарин 1 шинд Москвад[[Москва]]д СССР, США, Англь, Франц болн хойр германск орн-нутгиннутугин хоорнд Германя туст төриг күццднькүцүцдень хаһлснахаһласна туск Бооцанд һар тәвгдв. Удл уга, 1 990 җилин хулһнхулһан сарин 5-д энүг ФРГ-н бундесратбундестаг таасв.

Ода ФРГ-д 1949 җилин хөн сарин 23-д батлснбатласан Цааҗн БичгБичиг үүлдҗәнә. 1954, 1956 болн 1990 җилд энүнд нем-рмүд орулгдлаорулгадла.

ФРГ-д закз тогтагч болн күцәгч йосна хоорнд цүүгән һархщһархаш. Энд бат диг-даран тогтснтогтасан бәәнә, терүг арвад җилмүдин туршарт сольврсольвар угаһар закана зөвд орҗ күцәҗәнә. Мана таңһчдтаңһчед тиим бәәдлбәәдел тогтснтогтасан болхлаболхала, эдл-ахун болн экономическ политикин кесг төрмүдиг биднбидын сәәнәр болн түргвртүргувар хаһлххаһлах биләвидн.

ФРГ-д орн-нутг толһачнь федеральн ахлач болҗана. ШишлңШишлиң холван хурал кеһәд (Вundesversammlund) ахлачиг 5 җилин болзгтболзагат суңһнасуңһуна. Шинәс энүг зуг нег дәкҗ суңһҗ болхмнболхаман. Федеральн хуралыг бундес тагин ахлач цуглулна, эн хуралын ханьд бундестагин депутатнрдепутатнар болнболын ландтагкудландатагкуд (һазрмудынһазрамудын парламентмуд) суңһҗахсуңһуҗах әдл тоота гешүд орна. Кемр президент гемин зүүләр аль нань чигн учрар эврәннь үүлән дааҗ эс чадхлачадхала, эс гиҗ өңгрхләөңгөрхәлә, ахлачин күццкүцүц зөвиг бундесратинбундестагин ахлач куцәнә.

Зака тогтагчтогтагче йосиг парламент күцәнә. Эн хойр палатас: бундестагас болн бундесратасбундестагас тогтнатогтана. Бундес-тагиг орн-нутгиннутугин олн-әмтнәмтын 4 җилин болзгтболзагат суңһнасуңһуна. Ут турштантуршатан 662 депутат бундестагт орна. Депутатнрин өрәлнь сүңһврин округудар шуд дууһан өглһнәөглеһнә эв-арһар суңһгднасуңһугдана, наадк өрәлнь болхлаболхала, һазр болһнас өгчәх партийн спискүдәр суңһгднасуңһугдана.

БундесратинБундестагин депутатнриг һазрмудын заалтс

эврәнньэврәнень ханяс 4 җилин болзгтболзагат шииднә.

ҺазрҺазар болһндболһанад эврәннь цааҗн бичгбичиг, хурал болн заалт бәәнә

Орн-нутгиннутугин тогтацньтогтацань тиим. Зөвәр амр. Государствин Девлет өмн бәәх төрмүдиг парламент болн правительств ода деерән сәәнәр күцәҗәнә. Федеральн президентин үүлиг ода Рихард фон Вайцзекер (ХДС) күцәҗәнә. Энүг 1989 җилин хөн сарин 23-д суңһла. Эн хойрдад эн өөдән үүлд орҗана. УрдньУрдунь тиим йовдл 1984 җилд учрла.Президент Христианск-демократическ Парламентин ханьд орҗах бундестагиг 1990 җилин бар сарин 2-т суңһла. Бундестагин партийн ханин тускар келхләкелхелә, энд деер заагдсарзаагдесар ХДС түрүн ормд йовна. Эн партин ахлачнь ода бәәх федеральн канцлер Гельмут Коль мөн. Эн парть 1945 җиләс авн үүлдҗәнә.

Хойрдгч ормд Германя Социал-улс-йосна парть йовна. БундесгагдБундестагд эн 239 орм эзлҗәнә. ФРГ-Д эн 1946 җилд бүрдәгдлә, Энд 950 миңһн гешүн бәәнә. Энүнә ахлачнь Ханс Йохен Фогель. Ут -турштан зурһан партин элчнр бундестагин депутатнр болҗана. Бундестагд 662 депутат үүлдҗәнә.

Хуралын бас нег палат-бундесратдбундестагд — 68 депутат. Ахлачиг эңд җил болһн суңһна.

ФРГ-н алвн йосна келн — немш. МөңгньМөңгень: хуучнхуучин - ФРГ-н марк = 100 пфенниг, өдгә цагтцагат - евро. ФРГ-н келн-әмтнә сән өдрнь хулһнхулһан сарин 3 — немш негдлһнәнегделһенә Өдр. Мана һазртһазрат цуг хальмгуд негдсннегдесаән болхлаболхала, биднбидын бас тиим келн-әмтнә сән өдриг кех биләвидн, гиҗ сангднасангадна. Болв тер өдр кезә ирхмб?

ФРГ— күчтә экономиктә орн-нутгнутуг. Промышленн производственн кемҗәһәр энүнә өмн ода зуг США болн Японь йовна. Болв һазадын хулд-гүүлгәнә кемҗәһәр эн 2-ч ормд йовна. Производствин болң капиталын концентрац орн-нугтнугут икдҗәнә. Орн-нутгтнутугт 5O миңһмиңһу һар километр төмр хаалһхаалһа тосхгдснтосхугдасын бәәнә, тер тоод электрифи-цировать кесн.

Тиим ик орн:нутгиннутугин мемлекетин тускар ахр статьяд цугинь келҗ болшгобольшого. БиднБидын һоллгчданһололгачдан политическ тогтацд оньган өгвидн.

Немш номтнрномтонор хальмг кел, тууҗ, сойл шинҗллһндшинҗилилһанд ик нилчән күрглә, ода чигн күргҗәнәкүргүҗәнә. Эн туст маднд ФРГ-ла бәрҗәх нөкцлтән экономикин болн культурин халхар цааранднь делгрүлхделгерүлх кергтә. Ода деерән эн туст ик керг-үүлдвр күцәгдәд уга.

Бәәдл-җирһлин кемҗән ФРГ-д йир өөдән. Энүг ода ГДР-ин гражданмуд чигн медҗәнә. Болв көдлмш угаһар үлдсн әмтн икәр түржәнә. Тегәд чигнчигин урдк ГДР-т болн ФРГ-н нань чигң һазрмудтһазрамудт һазадын орнас ирсн көдлмшчнринкөдлемшечнирин өмнәс зөрүлгдснзөрүлгадсан ик җисән делгрләделгерлә. Зуг сүл саамд эн йовдлын өмнас ФРГ-н олн громадян гражданмуд босҗ бурушаһад, эн халхар бәәдл невчк тогтнҗана.