|
}}
'''Ниxуудин НутгНутуг''' — '''日本''', Nippon (Nihon) гидг орн-нутгнутуг [[Номһн дала|Номһн далан]] деед үзгт, Азин дорд үзгин көвәд баг арлмудыгарламудыг эзлҗәнә. Теднәс хамгин икнь — Һоншу, Һоккайдо, Кюшу, Шикоку болҗана. Тер мет үүрмгүүрмуг олн арларал эн орн-нутгиннутугин һазриг тогтаҗана. Эзлҗәх һазрин аһунь 37215 дөрвлҗн километр болҗана. 1990 җилд кеснкесын то-дигәр
орн-нутгт өдгә цагтцагат 123,6 сай күн бәәнә. Тиим кевәр '''Ниxуудин НутгНутуг''' Азин хамгин ик орн-нутгудыннутугудын тоод орҗана.
Тер мет хамгин өөдән делгрлттәделгерлететә государствин негньдевлетин негень эн болҗана. Орн-нутгиннутугин хотлхотол балһснь — Токио. Энд 11680 миңһнмиңһун күн бөәнә. Тиим кевәр эн бас делкән хамгин ик балһсна негнь. Ниxуудин НутгинНутугин экономическ ик делгрлтинделгерлетин темдгньтемдегень тер болҗана. Промышленностин олн предприятьмүд энд негдулгдсннегдулгадсан бәәнә.
Ниxуудин НутгинНутугин административн хувалһнахувалһана тускар келхләкелхелә, энд 47 префектур (pkefecture, todofunken) йилһгдләйилһигделә. Тер тоод хотл балһсн Токион префектур болн 1972 җиләс авн Окинаван префектур. Ик балһсна хойр префектур — Киото болнболын Осака. Префектурмуд әәмгүдт хувагдна. Хоккайдо арларал болхла онц административн область болҗана, энүнэ ханьд 14 округ орҗана.
Орн-нутгиннутугин йосна келнь — Ниxуудин келн болҗана. Ода эврәннь келнә тоомсриг өөдлүллһнд Ниxуудин Нутгд ик оньг өгчәнө. Хамгин түрүнд эврәннь келән йилһән сәәнәр медх кергтә гиҗ энд тоолна. Назадын кел дасад чигнчигин керг уга гиснгисын тоолвртоолвар энд бас бәәнә. Делкәд маднла сән хәрлцә бәрхәр бәәхлә, Ниxуудин кел дастха гиҗ энд санна. Орн-нутгиннутугин экономическ болн политическ ик күчнә темдгнь тернь бас болҗахгов.
Мөңгнә единицнь — йен, тернь 100 сенамд хувагдна. Ода иена тоомсрнь нарт делкөн рынкд өсәд йовна, эннь орн-нуттин тегш политическ болн экономическ делгрлтинделгерлетин темдгнь болҗана. Болв Ниxуудин НутгинНутугин бизнес-менмүдт эн йовдлйовдал таасгдҗахштаасгадҗахш. Иена тоомсрнь, үн өсхлө, теднө орунь баһрдг болҗана.
Кезәнәс нааран Ниxуудин НутгинНутугин император толһалдгтолһалдаг билә. Тер авъясавьяс эндрэндер өдр күртл бәәнә. Ода күртлкүртүл государствин девлет толһачнь император болҗана. Йир дән Ниxууд эврәннь авъястан ик итклтә улс болҗана. Кезәңк авъясмудавьясмуд ода күртл чаңһар күцәгднә. Императорин ширә деер хаана өрк-бүлин залу улс үй залһад сууна. Болв Конституцас иштәһәр императорин үлмәд цуг йосн өггдхш. Государствин Девлетин кергүдлә залһлдата цуг төрмү-диг император министрмүдин кабинетлә селвлцәдселвелцәд, тедниг зөв гихлә, күцәнә. Яһад гихлә цуг кергүдин туст министрмүдин кабинет даавртадааврата болҗана.
Зака тогтагчтогтагче хамгин ах орган болхлаболхала парламент болҗана. Энүнә ханьд хойр палат бәәнә. Тернь элчнринэлчинрин болн селвгчнрин палатмуд болҗана. Ниxуудин Нутгд элчнрин палатыг дора гиҗ нерәднә, селвгчнринселвегчнерин палатыг болхлаболхала деед гиҗ келнә. Тиим кевәр закадын проектмүд туруләд элчнринэлчинрин, дәкәд селвгчнринселвегченрин палатд зөвшәрлһнә төлә орулгдна.
ЭлчнринЭлчинрин палатд 512 депутат бәәнә. Ода болхла суңһврин системин реформ ухалҗ һарһгдснһарһагдасан бәәнә. Энүгәр депутатнрин тоог 512-е авн 471 күртл хаслһнхаслаһан хәләгдҗәнә. Эн палатын депутатнриг 4 җилин болзгтболзагат суңһна.
СелвгчнринСелвегченрин палатд болхлаболхала 252 гешүн орна. Эдниг 6 җил болзгтаһарболзагтаһар суңһна. Тер тоод 152 гешүниг префектурмудас суңһнасуңһана, дәкәд 100 гешүг болхлаболхала ирлцңгүирлицңгү элчллһнә системәр цуг орн-нутгаснутугас суңһна. СелвгчнринСелвегченрин палатын хань 3 җил болһнболһан өрәлднь шинрүлгднә.
Дууһан нуувчар өгәд цуг олна шуд суңһвринсуңһуврин ул деер хойр палатыг суңһна. КемрКемыр парламентин хойр палатын депутатнр ик зууһар шин закана проектиг таасҗ дөңнхлә, терүг батлна. Тедн хоорндхоорнод ямр нег закаһар зүткән һарад бәәхлә, сүл үгиг элчнринэлченрин палат келхмнкелхемен болҗана.
Цуг талдан делгрлттәделгерлететә орн-нутгудт мет, күцәгч йосиг министрмүдин кабинет күцәнә. Энүг премьер-министр толһална. Премьер министриг болхлаболхала парламент эврәннь гешүдин тооһас суңһна.
Премьер министр кен министр болхинь шииднә. Эн саамд министрмүдин ик зунь парламентин гешүдин тооһас болх зөвтә. Министрмүдин кабинет парламентин өмн даавртадааврата болҗана.
Сүл цагтцагат Ниxуудин НутгинНутугин экономическ бәәдл-җирһлдҗирһелад тегш бәәдлиг эвдҗәх олн зүснзүсын йовдл һарад бәәнә. Тегәд правительств чигнчигин сольгдвсольгдав.
Йирдән болхла Ниxуудин НутгНутуг конституционн монархий болҗана. Орн-нутгиннутугин парламент 1946 җилин август сарин 26-д батлснбатласан Конституц ода үүлдҗәнә. 1947 җилин май сарин 3-д эн күчндәнкүчнәдән орла.
Ода Ниxуудин НутгинНутугин император Акихито толһаҗана. 1989 җилин туула сарин 7-д эн хаана ширә деер залрвзалрав. Эн байрт нерәдсннерәдсан керг-үүлдврүүлдүвар 1990 җилин ноябрь сарин 12-т боллаболала.
| 