|
}}
'''Ниxуудин НутугНутг''' — '''日本''', Nippon (Nihon) гидг орн-нутугнутг [[Номһн дала|Номһн далан]] деед үзгт, Азин дорд үзгин көвәд баг арламудыгарлмудыг эзлҗәнә. Теднәс хамгин икнь — Һоншу, Һоккайдо, Кюшу, Шикоку болҗана. Тер мет үүрмугүүрмг олн араларл эн орн-нутугиннутгин һазриг тогтаҗана. Эзлҗәх һазрин аһунь 37215 дөрвлҗн километр болҗана. 1990 җилд кесынкесн то-дигәр
орн-нутгт өдгә цагатцагт 123,6 сай күн бәәнә. Тиим кевәр '''Ниxуудин НутугНутг''' Азин хамгин ик орн-нутугудыннутгудын тоод орҗана.
Тер мет хамгин өөдән делгерлететәделгрлттә государствин девлетин негеньнегнь эн болҗана. Орн-нутугиннутгин хотолхотл балһснь — Токио. Энд 11680 миңһунмиңһн күн бөәнә. Тиим кевәр эн бас делкән хамгин ик балһсна негнь. Ниxуудин НутугинНутгин экономическ ик делгерлетинделгрлтин темдегеньтемдгнь тер болҗана. Промышленностин олн предприятьмүд энд негдулгадсаннегдулгдсн бәәнә.
Ниxуудин НутугинНутгин административн хувалһанахувалһна тускар келхеләкелхлә, энд 47 префектур (pkefecture, todofunken) йилһигделәйилһгдлә. Тер тоод хотл балһсн Токион префектур болн 1972 җиләс авн Окинаван префектур. Ик балһсна хойр префектур — Киото болынболн Осака. Префектурмуд әәмгүдт хувагдна. Хоккайдо араларл болхла онц административн область болҗана, энүнэ ханьд 14 округ орҗана.
Орн-нутугиннутгин йосна келнь — Ниxуудин келн болҗана. Ода эврәннь келнә тоомсриг өөдлүллһнд Ниxуудин Нутгд ик оньг өгчәнө. Хамгин түрүнд эврәннь келән йилһән сәәнәр медх кергтә гиҗ энд тоолна. Назадын кел дасад чигинчигн керг уга гисынгисн тоолвартоолвр энд бас бәәнә. Делкәд маднла сән хәрлцә бәрхәр бәәхлә, Ниxуудин кел дастха гиҗ энд санна. Орн-нутугиннутгин экономическ болн политическ ик күчнә темдгнь тернь бас болҗахгов.
Мөңгнә единицнь — йен, тернь 100 сенамд хувагдна. Ода иена тоомсрнь нарт делкөн рынкд өсәд йовна, эннь орн-нуттин тегш политическ болн экономическ делгерлетинделгрлтин темдгнь болҗана. Болв Ниxуудин НутугинНутгин бизнес-менмүдт эн йовдалйовдл таасгадҗахштаасгдҗахш. Иена тоомсрнь, үн өсхлө, теднө орунь баһрдг болҗана.
Кезәнәс нааран Ниxуудин НутугинНутгин император толһалдагтолһалдг билә. Тер авьясавъяс эндерэндр өдр күртл бәәнә. Ода күртүлкүртл государствин девлет толһачнь император болҗана. Йир дән Ниxууд эврәннь авъястан ик итклтә улс болҗана. Кезәңк авьясмудавъясмуд ода күртл чаңһар күцәгднә. Императорин ширә деер хаана өрк-бүлин залу улс үй залһад сууна. Болв Конституцас иштәһәр императорин үлмәд цуг йосн өггдхш. Государствин Девлетин кергүдлә залһлдата цуг төрмү-диг император министрмүдин кабинетлә селвелцәдселвлцәд, тедниг зөв гихлә, күцәнә. Яһад гихлә цуг кергүдин туст министрмүдин кабинет даавратадааврта болҗана.
Зака тогтагчетогтагч хамгин ах орган болхалаболхла парламент болҗана. Энүнә ханьд хойр палат бәәнә. Тернь элчинринэлчнрин болн селвгчнрин палатмуд болҗана. Ниxуудин Нутгд элчнрин палатыг дора гиҗ нерәднә, селвегчнеринселвгчнрин палатыг болхалаболхла деед гиҗ келнә. Тиим кевәр закадын проектмүд туруләд элчинринэлчнрин, дәкәд селвегченринселвгчнрин палатд зөвшәрлһнә төлә орулгдна.
ЭлчинринЭлчнрин палатд 512 депутат бәәнә. Ода болхла суңһврин системин реформ ухалҗ һарһагдасанһарһгдсн бәәнә. Энүгәр депутатнрин тоог 512-е авн 471 күртл хаслаһанхаслһн хәләгдҗәнә. Эн палатын депутатнриг 4 җилин болзагатболзгт суңһна.
СелвегченринСелвгчнрин палатд болхалаболхла 252 гешүн орна. Эдниг 6 җил болзагтаһарболзгтаһар суңһна. Тер тоод 152 гешүниг префектурмудас суңһанасуңһна, дәкәд 100 гешүг болхалаболхла ирлицңгүирлцңгү элчллһнә системәр цуг орн-нутугаснутгас суңһна. СелвегченринСелвгчнрин палатын хань 3 җил болһанболһн өрәлднь шинрүлгднә.
Дууһан нуувчар өгәд цуг олна шуд суңһувринсуңһврин ул деер хойр палатыг суңһна. КемырКемр парламентин хойр палатын депутатнр ик зууһар шин закана проектиг таасҗ дөңнхлә, терүг батлна. Тедн хоорнодхоорнд ямр нег закаһар зүткән һарад бәәхлә, сүл үгиг элченринэлчнрин палат келхеменкелхмн болҗана.
Цуг талдан делгерлететәделгрлттә орн-нутгудт мет, күцәгч йосиг министрмүдин кабинет күцәнә. Энүг премьер-министр толһална. Премьер министриг болхалаболхла парламент эврәннь гешүдин тооһас суңһна.
Премьер министр кен министр болхинь шииднә. Эн саамд министрмүдин ик зунь парламентин гешүдин тооһас болх зөвтә. Министрмүдин кабинет парламентин өмн даавратадааврта болҗана.
Сүл цагатцагт Ниxуудин НутугинНутгин экономическ бәәдл-җирһеладҗирһлд тегш бәәдлиг эвдҗәх олн зүсынзүсн йовдл һарад бәәнә. Тегәд правительств чигинчигн сольгдавсольгдв.
Йирдән болхла Ниxуудин НутугНутг конституционн монархий болҗана. Орн-нутугиннутгин парламент 1946 җилин август сарин 26-д батласанбатлсн Конституц ода үүлдҗәнә. 1947 җилин май сарин 3-д эн күчнәдәнкүчндән орла.
Ода Ниxуудин НутугинНутгин император Акихито толһаҗана. 1989 җилин туула сарин 7-д эн хаана ширә деер залравзалрв. Эн байрт нерәдсаннерәдсн керг-үүлдүварүүлдвр 1990 җилин ноябрь сарин 12-т болалаболла.
| 