Ниицәтә Немшин Орн: хүвлвр хоорндк йилһән

|Хальмг нерәдлһн = Немшин Орн НутугНутг

Эн орн-нутугнутг делкән тууҗд болн өдгә цагт эврәннь ончатаончта орман эзлҗәнә. Делкән хамгин делгерлететәделгрлттә тавынтавн орн-нутугиннутгин тоод Германь орҗана, цаг ирвәс энүнә чинрнь болн күчнь өөдләд йовна. Өөрхн иргчд делкән лидерин тоод дәкнәс эн һарх гиҗ Немш тоолҗана.

Германь Деев үзгин Европин хамгин ик государствесингосударствсин девлетсин негиньнегнь, ФРГ болынболн ГДР 1990 җилин хулһанхулһн сарин 3-д негдснә хөөн энүнә эзлҗәх һазрин аһунь 357 миңһн дөрвлҗн киломерт болҗана. Энд бәәдегбәәдг әмтнә тонь 1990 җилин то-дигәр 78,7 сай күүнд күрчәнә.

Орн-нутугиннутгин хотолхотл балһснь Берлин болҗана. Берлинд 3,2 сай күн бәәнә (1990 җил). Болв ода деерән Берлин йоста хотолхотл болад уга, яһад гихлә правительств өдгә цагатцагт Боннд (ФРГ-н урдк хотл балһснд) бәәршлҗәнә. Эн балһсн дегәд ик биш. 1989 җилин то-диһәр энд 286,8 миңһн күн бәәлә. Тегәд орн-нутгин государствин девлетин болынболн экономическ политик Бонн балһснас күцәгдҗәнә.

Берлинд бохалабохла правительствин учрежденьсин төлә бәәрн йилһигдҗәнәйилһгдҗәнә, гермүд тосхугдаҗанатосхгдҗана. Тегәд бүклудәнбүклдән Берлинүр нүүлһнә төр иргч тавн-арвн җилд йостаһар күцәгдх гиҗ тоолгдҗана.

== Орн-нутугиннутгин тогтац ==

АлвынАлвн-йосна тогтацин тускар келхеләкелхлә, Немшин Орн НутугинНутгин Ниицәнд 16 Танһч (Land) бәәнә, тер тоод Берлин онц һазарһазр гиҗ тоолгаднатоолгдна. ҺазрамудҺазрмуд округар (Regierungsbezirk), округуд-райодар (Kreis), райод болхалаболхла, хамцүдәр (Gemeinde), хувагдна. 16 һазрмуднь иим нертә: Баварь (Bayern), Баден-Вюртемберг (Baden-Württemberg), Берлин (Berlin), Бранденбург (Branderburg), Бремен (Bremen), Гамбург (Hamburg), Гессен (Hessen), Мелкленбург - Өмнк Померань (Mecklenburg-Vorpommern), Дора Саксонь (Niedersachsen), Райланд Пфальц (Rheinland-Pfalz), Саар (Saarland), Саксонь (Sachsen), Саксонь-Анхальт (Sachsen-Anhalt), Ар үзгин Райн-Вестфаль (Nordrhein-Westfalen), Тюрингий (Thüringen), Шлезвиг-Гольштейн (Schleswig-Holstein).

Тиигәд аштаньаштнь ухан-тоолвартатоолврта, улс-йоста хәләц диилв. Ямаран чигинчигн орн-нутугигнутгиг хуваҗ болшго. 1949 җилд болхалаболхла Англь, Франц болн США эзлҗәсн һазрин зонд ФРГ, советин радянин цергүд эзлҗәсн һазрт ГДР тогтагдла. Деед үзгин Бердин болхалаболх-ла эврә зөвтә йосна һанц болҗ. Нарт делкән онц бәәдл-дүрнь авад бәәлә.

Болв Радян Советск Союзд учрҗасн улс-йоста йовцс Европд чигинчигн үлмәһән күргв. ГДР-т, Румыньд, Чехословакд болн нань чигинчигн орн-нутгудт тенд йос залҗасн диг-дараг бурушалһна йовдлмуд учрла. Терүнү ашт ГДР болн ФРГ хоорнд хәрлцән оңдарулгдла. Her орн-нутугнутг болхар бәәсынбәәсн чидлмүд хамцуллһна җисәг делгерүлҗәләделгрүлҗәлә. Тегәд 1990 җилин хөн сарин 18-д ФРГ болн ГДР хоорнодхоорнд валютн, экономическ болн социальн ниицә тогталһна туск бооцан батлгдв. 1990 җилин така сарий 1 щинд эн бооцан үүлдүврүтүүлдврт орв. Ноха сарин 31-д "НегделһенәНегдлһнә туск бооцан' батлагдавбатлгдв. Энд деед германя һоллгч закана 23-ч статьян ул деер ГДР-иг ФРГ-ла ниилүллһнә диг-даран батлагдавбатлгдв.

Ашлгч үгән хойр орн-нутугигнутгиг тогтасантогтасн орн-нутгуд-дииләчнtрдииләчнр келх зөнтә бәәсминбәәсмн. Тегәд 1990 җилин хулһанхулһн сарин 1 шинд [[Москва]]дМосквад СССР, США, Англь, Франц болн хойр германск орн-нутугиннутгин хоорнд Германя туст төриг күцүцденькүццднь хаһласнахаһлсна туск Бооцанд һар тәвгдв. Удл уга, 1 990 җилин хулһанхулһн сарин 5-д энүг ФРГ-н бундестагбундесрат таасв.

Ода ФРГ-д 1949 җилин хөн сарин 23-д батласанбатлсн Цааҗн БичигБичг үүлдҗәнә. 1954, 1956 болн 1990 җилд энүнд нем-рмүд орулгадлаорулгдла.

ФРГ-д закз тогтагч болн күцәгч йосна хоорнд цүүгән һархашһархщ. Энд бат диг-даран тогтасантогтсн бәәнә, терүг арвад җилмүдин туршарт сольварсольвр угаһар закана зөвд орҗ күцәҗәнә. Мана таңһчедтаңһчд тиим бәәделбәәдл тогтасантогтсн болхалаболхла, эдл-ахун болн экономическ политикин кесг төрмүдиг бидынбидн сәәнәр болн түргувартүргвр хаһлаххаһлх биләвидн.

ФРГ-д орн-нутг толһачнь федеральн ахлач болҗана. ШишлиңШишлң холван хурал кеһәд (Вundesversammlund) ахлачиг 5 җилин болзагатболзгт суңһунасуңһна. Шинәс энүг зуг нег дәкҗ суңһҗ болхаманболхмн. Федеральн хуралыг бундес тагин ахлач цуглулна, эн хуралын ханьд бундестагин депутатнардепутатнр болынболн ландатагкудландтагкуд (һазрамудынһазрмудын парламентмуд) суңһуҗахсуңһҗах әдл тоота гешүд орна. Кемр президент гемин зүүләр аль нань чигн учрар эврәннь үүлән дааҗ эс чадхалачадхла, эс гиҗ өңгөрхәләөңгрхлә, ахлачин күцүцкүцц зөвиг бундестагинбундесратин ахлач куцәнә.

Зака тогтагчетогтагч йосиг парламент күцәнә. Эн хойр палатас: бундестагас болн бундестагасбундесратас тогтанатогтна. Бундес-тагиг орн-нутугиннутгин олн-әмтынәмтн 4 җилин болзагатболзгт суңһунасуңһна. Ут туршатантурштан 662 депутат бундестагт орна. Депутатнрин өрәлнь сүңһврин округудар шуд дууһан өглеһнәөглһнә эв-арһар суңһугданасуңһгдна, наадк өрәлнь болхалаболхла, һазр болһнас өгчәх партийн спискүдәр суңһугданасуңһгдна.

БундестагинБундесратин депутатнриг һазрмудын заалтс

эврәненьэврәннь ханяс 4 җилин болзагатболзгт шииднә.

ҺазарҺазр болһанадболһнд эврәннь цааҗн бичигбичг, хурал болн заалт бәәнә

Орн-нутугиннутгин тогтацаньтогтацнь тиим. Зөвәр амр. Государствин Девлет өмн бәәх төрмүдиг парламент болн правительств ода деерән сәәнәр күцәҗәнә. Федеральн президентин үүлиг ода Рихард фон Вайцзекер (ХДС) күцәҗәнә. Энүг 1989 җилин хөн сарин 23-д суңһла. Эн хойрдад эн өөдән үүлд орҗана. УрдуньУрднь тиим йовдл 1984 җилд учрла.Президент Христианск-демократическ Парламентин ханьд орҗах бундестагиг 1990 җилин бар сарин 2-т суңһла. Бундестагин партийн ханин тускар келхеләкелхлә, энд деер заагдесарзаагдсар ХДС түрүн ормд йовна. Эн партин ахлачнь ода бәәх федеральн канцлер Гельмут Коль мөн. Эн парть 1945 җиләс авн үүлдҗәнә.

Хойрдгч ормд Германя Социал-улс-йосна парть йовна. БундестагдБундесгагд эн 239 орм эзлҗәнә. ФРГ-Д эн 1946 җилд бүрдәгдлә, Энд 950 миңһн гешүн бәәнә. Энүнә ахлачнь Ханс Йохен Фогель. Ут -турштан зурһан партин элчнр бундестагин депутатнр болҗана. Бундестагд 662 депутат үүлдҗәнә.

Хуралын бас нег палат-бундестагдбундесратд — 68 депутат. Ахлачиг эңд җил болһн суңһна.

ФРГ-н алвн йосна келн — немш. МөңгеньМөңгнь: хуучинхуучн - ФРГ-н марк = 100 пфенниг, өдгә цагатцагт - евро. ФРГ-н келн-әмтнә сән өдрнь хулһанхулһн сарин 3 — немш негделһенәнегдлһнә Өдр. Мана һазратһазрт цуг хальмгуд негдесаәннегдсн болхалаболхла, бидынбидн бас тиим келн-әмтнә сән өдриг кех биләвидн, гиҗ сангаднасангдна. Болв тер өдр кезә ирхмб?

ФРГ— күчтә экономиктә орн-нутугнутг. Промышленн производственн кемҗәһәр энүнә өмн ода зуг США болн Японь йовна. Болв һазадын хулд-гүүлгәнә кемҗәһәр эн 2-ч ормд йовна. Производствин болң капиталын концентрац орн-нугутнугт икдҗәнә. Орн-нутугтнутгт 5O миңһумиңһ һар километр төмр хаалһахаалһ тосхугдасынтосхгдсн бәәнә, тер тоод электрифи-цировать кесн.

Тиим ик орн:нутугин мемлекетиннутгин тускар ахр статьяд цугинь келҗ большогоболшго. БидынБидн һололгачданһоллгчдан политическ тогтацд оньган өгвидн.

Немш номтонорномтнр хальмг кел, тууҗ, сойл шинҗилилһандшинҗллһнд ик нилчән күрглә, ода чигн күргүҗәнәкүргҗәнә. Эн туст маднд ФРГ-ла бәрҗәх нөкцлтән экономикин болн культурин халхар цааранднь делгерүлхделгрүлх кергтә. Ода деерән эн туст ик керг-үүлдвр күцәгдәд уга.

Бәәдл-җирһлин кемҗән ФРГ-д йир өөдән. Энүг ода ГДР-ин гражданмуд чигн медҗәнә. Болв көдлмш угаһар үлдсн әмтн икәр түржәнә. Тегәд чигинчигн урдк ГДР-т болн ФРГ-н нань чигң һазрамудтһазрмудт һазадын орнас ирсн көдлемшечниринкөдлмшчнрин өмнәс зөрүлгадсанзөрүлгдсн ик җисән делгерләделгрлә. Зуг сүл саамд эн йовдлын өмнас ФРГ-н олн громадян гражданмуд босҗ бурушаһад, эн халхар бәәдл невчк тогтнҗана.