Китдин Улус Орн: хүвлвр хоорндк йилһән

Аһулһнь уга кегдлә Аһулһнь немгдлә
119-гч мөр:
== Тууҗ ==
 
Делкән хамгин кезәңк туужта орн-нутгудин негнь Китд болҗана. Кесг зун җилин туршарт Китдин хаадуд хам-хоша бәәх орн-нутгудиг эврәннъ күчнд орулхар седҗәлә. Манҗуриг, Моңһлмудин, Зүн һарин, Кашгарин, Төвдин зәрм ҺазрмудыгҺазрамудыг эзлҗ авад, эврәннь орн-нутган өргҗүлсмнөргеҗүлсамин.
 
Болв XIX век зун җиләс авн Англь, Японь, Германь болн нань чигн орн-нутгуд Китдиг эврәннь медлдән орулхар седҗәлә. Китд улс эн даҗрачнарин өмнәс кесг дәкҗ ноол-дандбосла. Синьхайск революц (1911–1913 җилмүд) монархиг уга кеһәд, Китд Респуб-ликиг зарлла.
 
1937–1945 җилмүдт Японь Китдиг даҗрхиндаҗрахин кергт, дә босхала. 1945 җилд со-ветск церг Японя Квантун әәрмиг хамх цокад, Манҗуриг сулдхласулдкхла. Японь эврәннь капитуляции тускар зарллазарлала. Советск цер-гин командовань Китдин улсин әәрмд япон трофейн зер-зевиг бәрулҗ өглә. Тиим ке-вәр Китд ңутгт олн улсин революц диилвар бәрхин төлә сән таал тогтагдала.
 
Хулһн сарин нег шинд Китд Улсин Республик зарлагдала. Ода орн-нутгт 1982 җилин бар сарин 4-д батлсн КУР-ин КонсгитуцКонстигитуц үүлдҗөнә. 1965 җилин хөөн "культурн революцин" йовудт 1954 җилин Консти-туцла ирлцәтәһәр тогтасн политическ бур-дәц хамхлгдлахамхалгадла. Олн-улсин элченрин Цугкит-дин хург (ВСНП) үүлддгән уурв. Суңһугдудг государственн органмудын ормуд цергә-бюрократическ диктатурин органмуд тогтагдла. Бәәрн органмудын көдлмшигкөдлөмшиг ревоюционин" комитетмуд куцәҗәлә.
 
1982 җилин Конституцла ирлцәтәһәр олн улсин элчнрин Цугкитдин хург государственн йосна ах орган болҗана. Провинцсәс, автономн райодас, цутхулңаг медлин балһсдас суңһгдсн депутатирас ВСНП тогтна. Депутатириг суңһлһн ВСНП-н даңгин үүлддг комитетин һардврт болна. Хуралт болһна ВСНП 5 җилин болагт суңһгдна. Цугкитдин эн хург КУР-ин ахлачиг болн терүнә даруксиг суңһна. КУР-ин ахлачин болн терүнә даруксин үүлдуврин болзогань бас тавн җил болҗана, дарук болзагит чигн эдниг суңһаҗ болҗана, болв хойр болзгас үлү биш цагт.