Немлеһан

Немлеһан — түрүн арифметикин хойр тойгиг ниилүлдг үүл. Талданар, немлеһан - нег олнд загласан хойр хүвд (немр гидиг нерәдлеһтә) нег шин хүв (то гидг нерәдлеһтә) өгдг үүл. a болн b тойгна то немх темдегәр бичсиман: a + b.

2 + 3 = 5
немыр + немыр = то

Үлгүрнь: 2 + 3 = 5 альмд.

Заглаһан

Арифметика: немлеһан хойр йиртимҗин тойгин үүл эн чинритә:

1. а + 1 = a'
2. a + b' = a' + b = (a + b)'

Энд a' - а тойгин дарук тойг.

Чинрид

• Бүтү немхелә, тойг сольшго;
• a + b = b + a (сольҗ тәвлеһнә чинир);
• (a + b) + c = a + (b + c) (ниилүлһнә чинир);
• a × (b + c) = a × b + a × c (төгәлһнә чинир).

Бичлиһан

Бахар немлеһан: 5 + 12 = 17

Немлеһан немх темдегәр бичисиман. Немлеһинә аш әдлецлиһнә темдегәр медгәҗәнә. Үлгүрнь:

$1+1=2$

$2+2=4$

$5+4+2=11$

$3+3+3+3=12$

Зәрмдән немх темдег бичигдиго:

1. Тойгин бахан. Кенз дор бичисин тойг татас татасман, бахна тойгуд немлесман, то татасар дор бичсн.
2. Бүкл болн үүрмг тоосас бүрдсн то . Бүкл үүрмг тойгиг дахад бәәдег тойг - теднә то. Үлгүрәр,

3½ = 3 + ½ = 3,5

Немлеһнә самбыр.

+	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
0	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
1	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
2	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
3	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
4	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
5	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
6	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
7	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16
8	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17
9	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18

Медулһан

Олна ниилүлһан

Олна ниилүлһан болвн то

Олна ниилүлһан - маш тохнята медлһн болх. Хойр әдл биш олд негдүлхлә, тер нег олна - то хойрин олна тооһин то болна. Тер медульһан амр умшта болн бичәтә.

Утнь икдүлһан

Хойрдагче немлеһнә медлеһан - экн утнь өгөгцан утар икдүлһан. Тегәд то - аш утнь бәәх.

2 + 4 = 6, алгебрин медлеһан. Әдл бәәдег 2-ар тегәд 4-әр көндөлөлһан болын 2-ар тегәд 4-әр көндөлөлһан.

2 + 4 = 6, арифметикин медлеһан. Әдл бәәдег 4-әр көндөлөлһан болын 4 дәкҗ 1-әр көндөлөлһан.